Alkmaar

Te weinig om te leven, teveel om dood te gaan

Waar denkt men aan bij armoede? Kans is groot dat er wordt gedacht aan zwervers, daklozen en bedelaars. Niets is echter minder waar.

Volgens de voorlopige cijfers van het CBS moeten 513.000 huishoudens zien rond te komen van een laag inkomen. 221,000 meerpersoons- en eenoudergezinnen moeten al tenminste vier jaar achter elkaar van een laag inkomen zien rond te komen en voor hen is het risico op armoede reëel, zeker als men het huidige stijgen van de energiekosten en de daarmee samengaand de verhogingen van voedsel en overige producten in ogenschouw neemt. In Alkmaar treft de energiearmoede nu rond de 4,5% van de huishoudens, en het is vrijwel zeker dat dit aantal eerder groeien dan afnemen.

En dat is ook niet zo vreemd. Voor 2022 ligt de grens voor een meerpersoonshuishouden met minderjarige kinderen op € 1559 en voor een éénoudergezin € 1091 netto. Probeer daarmee je hoofd maar boven water te houden. Gaat niet lukken en dat blijkt ook wel uit een breed scala van verhalen over kinderen die zonder ontbijt naar school gaan, die het bij het avondeten moeten doen met een frikandel omdat er geen geld is voor goed en gezond eten, die niet mee kunnen op schoolreisje, niet kunnen sporten omdat een abonnement voor een sportvereniging te duur is. Afijn, dit is nog maar een vrij summiere opsomming van waar het de kinderen aan ontbreekt, nog los van de psychische- en maatschappelijke gevolgen die dit met zich mee brengt, voor zowel kind(eren) als ouder(s).
‘Gelukkig’ voor zover je daarvan kunt spreken, dringen deze wantoestanden steeds dieper door in de samenleving. Ik ben zo subjectief om te geloven dat het kindertoetslagschandaal daarin een voorname rol heeft gespeeld en er met geen mogelijkheid valt te ontkennen dat armoede bestaat en op welke wijze armoede ontstaat. Zelfs de (neo)liberalen schijnen voorzichtig tot inkeer te komen dat armoede geen kwestie is van eigen schuld dikke bult maar dat er naast het toeslagenschandaal andere oorzaken zijn waardoor mensen in de bijstand terecht komen nog los van de mensen met één of twee banen die ondanks het harde werken onder de armoedegrens terecht komen.
Hoe dan ook, er zijn altijd familieleden, vrienden en (goede)kennissen die het aan het hart gaat en zich om hen bekommeren. Zij zijn degenen die goed bedoelen en doen zo af en toe een tas boodschappen cadeau. De goede bedoelingen ten spijt worden de ontvangers van dit cadeau ongenadig gestraft doordat zij door de gemeente worden veroordeeld tot terugbetalen van wat zij aan giften hebben ontvangen. Het m.i. meest spraakmakende verhaal betrof een dame uit Wijdemeren die werd gesommeerd een (geschat)bedrag van € 7000 terug te betalen. Uiteindelijk werd dit gedrag na het arrest van de Centrale Raad van Beroep (CRvB) teruggeschroefd naar
ca. € 2835.

Dit exorbitant hoge bedrag moet worden terug betaald omdat volgens de CRvB de participatie wet geen ruimte laat om boodschappen als gift aan te merken maar gezien moet worden als een besparing in de kosten.
Wat deze vermaledijde asociale neoliberale wet laat zien is dat het ruimte biedt voor willekeur. De coulance hoe men met giften en in een breder verband met bijverdiensten van bijstandsgerechtigden omgaat is afhankelijk van de gemeente waar iemand woont. In sommige gemeenten mogen zij naast hun uitkering € 1200 aan giften ontvangen of bijverdienen. Zonder meer een sympathiek en sociaal gebaar, maar waar is de logica dat bijstandsgerechtigden wel maandelijks € 100 contant aan giften mogen ontvangen maar niet € 100 aan boodschappen?

Ik kan het niet uitleggen. Wat dit verhaal wel laat zien is dat die hele Partcipatiewet op de schop moet en dat Alkmaar een tas boodschappen ziet of gaat zien als gift en niet als kostenbesparing. Dat minima onder de 120 of 130% sociaal minimum tot € 500 per maand mogen bijverdienen of aan giften mogen ontvangen. Er moet meer geld worden vrijgemaakt in plaats van bezuinigen op bestaanszekerheid.

Het op de schop gaan van de vermaledijde participatie wet zal nog wel op zich laten wachten zeker zolang er sprake is van een (neo)liberale regering. Op lokaal niveau – in de gemeenteraad – zal er geknokt moeten worden om er voor te zorgen dat de minima in Alkmaar aan een waarachtig menswaardig meedoen aan de samenleving mogelijk wordt gemaakt. Dan zou de titel van dit verhaal kunnen zijn ‘Genoeg om te leven voldoende om niet te sterven’