Lied over de aarde
Lied over de aarde
Nadat ik in juli 1985 mijn propedeuse geschiedenis aan de Vrije Universiteit te Amsterdam had behaald, maakte ik een kleine twee maanden later de overstap naar de Universiteit van Amsterdam om te beginnen met de doctoraalstudie Ruslandkunde. De Sovjet-Unie (1917-1991) bestond nog en weinig mensen konden vermoeden dat deze communistische constante van de twintigste eeuw zes jaar later zou imploderen. Je begrijpt dat mijn naam als columnist voor de SP, Salonsocialist, niet uit de lucht is komen vallen.
Als doctoraalstudent maakte ik al snel kennis met leven en werk van Vladimir Vysotski (1938-1980). Vysotski was een in de Sovjet-Unie mateloos populaire acteur en zanger. In Rusland wordt hij nog steeds gezien als de grootste singer-songwriter van de vorige eeuw. Op het toneel, maar vooral op het scherm van bioscoop en televisie was hij tijdens zijn korte leven vaak te bewonderen.
Van de naar schatting 700 liederen die hij tijdens zijn leven schreef en opnam, mochten er van het toenmalige communistische regime slechts een handvol op vinyl worden uitgebracht door platenlabel “Melodija”, de enige platenmaatschappij die de Sovjet-Unie kende. Illegaal gekopieerde cassettebandjes met daarop het unieke rauwe stem en gitaargeluid van de Moskovische bard bereikten echter een publiek van vele tientallen miljoenen mensen binnen de Sovjet-Unie. Reden hiervoor was het feit dat Vysotski in zijn teksten, vaak in de taal van de straat, sprak over talrijke onderwerpen die in zijn land en tijd taboe waren: prostitutie, misdaad, alcoholisme, antisemitisme en in metaforen gegoten kritiek op zijn door communisten geregeerde vaderland.
Vysotski hield er een ruige levensstijl vol drank en drugs op na, die hem in de zomer van 1980 fataal werd. Bij zijn uitvaart in Moskou waren honderdduizenden mensen op de been.
In deze woelige en haast apocalyptische tijden van de coronacrisis moet ik regelmatig denken aan teksten van Vysotski die van toepassing lijken op de wereld waarin wij nu leven. Ik wil jullie graag kennis laten maken met het werk van Vysotski in de vorm van een van zijn liedteksten, die in vertaling “Lied over de aarde” luidt:
Lied over de aarde
Van de aarde rest slechts een karkas.
Nee, heel even maar stokte haar adem.
't Moederschap ontneem je haar nooit.
Net zomin als je leegschept de zeeën.
Niet in lijkwade, maar rouwkleed getooid,
Dood? Wie heeft er nu zulke ideeën?
Elke loopgraaf, een snee, diepgekloofd,
En de bomgaten, gapende wonden,
Elke zenuw der aarde ligt bloot.
Helse pijnen heeft zij ondervonden.
O nee! Schrijf haar niet af als verminkt!
Zij verdraagt alles, zal overleven.
Wie beweert dat de aarde niet zingt?
Niet een teken van leven zal geven?
Nee! Zij zingt, en er zal nooit een klacht
Uit haar gapende wonden ontsnappen.
Zij is onze ziel, onze kracht.
Nee, geen laars zal haar kunnen vertrappen.
Wie gelooft er: de aarde is dood?
Nee, heel even maar stokte haar adem.
(Vertaling: Judit Starreveld in: De Tweede Ronde. Jaargang 14, 1993)
De Salonsocialist
Reactie toevoegen